Beeldbank het Geheugen  
Online erfgoedcollecties - schilderijen, tekeningen, postzegels, affiches en foto's  

Het Geheugen is een beeldbank met schilderijen, tekeningen, foto’s, beeldhouwwerken, keramiek, postzegels, affiches en krantenknipsels uit meer dan honderd Nederlandse musea, archieven en bibliotheken. In Het Geheugen kunt u rustig ronddwalen, maar u kunt ook gericht zoeken naar beeldmateriaal over specifieke onderwerpen.  

Bekijk de afbeeldingen per instelling.  
Bekijk de afbeeldingen per thema.

Zoek ook in Delpher  
Bent u op zoek naar informatie over een bepaald onderwerp? Wilt u meer weten over politiek-maatschappelijke thema’s, uw woonplaats of familie? Dan is de website Delpher een mooie aanvulling op het beeldmateriaal uit het Geheugen. Delpher geeft u toegang tot vier eeuwen gedigitaliseerd nieuws uit kranten, tijdschriften en radiobulletins en tot honderdduizenden boeken. Zoek in Delpher.

Koninklijke Bibliotheek  
Het Geheugen is een dienst van de Koninklijke Bibliotheek. Bij de KB worden alle digitale afbeeldingen opgeslagen en wordt de website van het Geheugen onderhouden. De verschillende collecties op het Geheugen zijn tot stand gekomen in samenwerking met de deelnemende musea, bibliotheken en archieven. Hier treft u een overzicht aan van alle deelnemende erfgoedinstellingen.

Geschiedenis van het Geheugen  
Het Geheugen is een van de oudste en best bezochte beeldbanken op het gebied van kunst, cultuur en geschiedenis van Nederland. Hij is ontstaan uit een digitaliseringsprogramma dat bedoeld was om Nederlandse erfgoedinstellingen ervaring op te laten doen met digitalisering en het op internet toegankelijk maken van collecties. Het programma werd gefinancierd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en liep van 1999-2009. De Koninklijke Bibliotheek voerde het programma uit. Dat programma is inmiddels afgelopen. In 2012 zijn de laatste collecties aan de website toegevoegd.

Sindsdien is het niet meer mogelijk nieuwe collecties aan het Geheugen toe te voegen. Dit zal voorlopig zo blijven. De Koninklijke Bibliotheek blijft de website wel onderhouden. In december 2019 is de website verhuisd naar het huidige adres en is de naam verkort tot het Geheugen.

Toelichting terminologie 

Het Geheugen is een dienst waarop de KB selecties uit gedigitaliseerde collecties van meer dan 90 instellingen beschikbaar stelt. De collecties bestaan uit afbeeldingen en beschrijvingen (metadata) van o.a. foto’s, schilderijen, affiches, brieven en krantenknipsels. Zowel de website als de afbeeldingen en de beschrijvingen stammen uit een periode dat er bij erfgoedinstellingen nog weinig aandacht was voor inclusiviteit en diversiteit. Daardoor staat er op het Geheugen terminologie die als kwetsend kan worden ervaren. Denk hierbij aan termen zoals ‘slaaf’ of ‘neger’ of ‘eskimo’. Ook is de indeling van collecties op thema’s in bepaalde gevallen ontoereikend. Zo zijn er bij het thema 'koloniën’ collecties en afbeeldingen ondergebracht die beter bij andere thema’s passen.

De KB is zich bewust van deze tekortkomingen van Het Geheugen en vindt het vervelend dat deze in het verleden zijn ontstaan en niet zijn aangepast. De KB wil graag bovenstaande problemen verhelpen, maar loopt tegen een aantal belemmeringen aan. De belangrijkste daarvan is dat de verouderde infrastructuur van Het Geheugen het doen van aanpassingen zeer complex maakt. De mogelijkheden om wijzigingen door te voeren zijn daarom zeer beperkt. Daarnaast willen we deze ingewikkelde problematiek op een juiste manier aanpakken. Een andere complicerende factor is dat de beschrijvingen geen eigendom zijn van de KB, maar van de meer dan 90 instellingen van wie de afbeeldingen afkomstig zijn. Eventuele aanpassingen moeten dan ook in goed overleg gebeuren. De gebruikte terminologie is onlosmakelijk verbonden aan het object. Daarom is het niet mogelijk om alle terminologie die als kwetsend wordt ervaren automatisch te wijzigen. Dit moet per object bekeken worden. En dit moet weer in nauw overleg met de instellingen van wie de afbeeldingen en beschrijvingen afkomstig zijn, gebeuren. Dat is een complex en tijdrovend proces.

Voor het Geheugen betekent dit dat we in de praktijk helaas slechts op kleine schaal wijzigingen kunnen door voeren. Mocht u tijdens uw zoektocht op geheugen.delpher.nl termen die als kwetsend kunnen worden ervaren of andere bijzonderheden tegen komen, dan zouden wij het op prijs stellen als u ons dit laat weten via het contactformulier. Dat helpt ons om het probleem beter in kaart te brengen en toe te werken naar een oplossing.